Van chặn lửa (Fire Damper) là thiết bị quan trọng trong hệ thống thông gió – điều hòa, có nhiệm vụ ngăn cháy lan theo đường ống gió khi xảy ra sự cố. Hiện nay, trên thị trường phổ biến hai loại:
- Van chặn lửa dùng lò xo (Spring Return Fire Damper)
- Van chặn lửa dùng động cơ (Motorized Fire Damper)
Mỗi loại đều có những ưu – nhược điểm riêng và phù hợp với từng loại công trình. Dưới đây là phân tích chi tiết giúp bạn chọn đúng theo nhu cầu thực tế.
Van chặn lửa dùng lò xo (Spring Return)
Cơ chế hoạt động
Van được giữ mở bằng một cơ cấu chốt nhiệt (Fusible Link). Khi nhiệt độ trong ống gió đạt 70°C, chốt nhiệt nóng chảy, lò xo bật đóng cánh van lại. Hiện nay Kaiyo đang triển khai sản phẩm van chặn lửa sử dụng lò xo trên trục thay cho lò xo trên cánh
Ưu điểm
1. Hoạt động hoàn toàn cơ học – không cần điện
- Đóng van ngay cả khi mất điện, cháy nổ làm đứt dây điện, hoặc hệ thống điều khiển bị tê liệt.
- Độ tin cậy rất cao trong tình huống khẩn cấp.
2. Kết cấu đơn giản – ít hư hỏng
- Không có motor nên gần như không cần bảo trì nhiều.
- Tuổi thọ lò xo lâu, ít phát sinh lỗi kỹ thuật.
3. Giá thành rẻ
- Thích hợp cho các dự án quy mô lớn cần nhiều damper.
- Chi phí đầu tư ban đầu thấp nhất trong các dòng van chặn lửa.
Nhược điểm
1. Không điều khiển từ xa
- Không thể mở/đóng bằng BMS, tủ điều khiển hoặc công tắc phòng.
2. Chậm hơn so với motor
- Độ trễ phụ thuộc vào tốc độ nóng chảy của chốt nhiệt 70°C.
- Không thể đóng ngay khi hệ thống phát hiện khói (nếu chưa đủ 70°C).
3. Thao tác reset thủ công
- Sau khi đóng, kỹ thuật phải lên tháo chốt, lắp chốt nhiệt mới để mở trở lại.
Van chặn lửa dùng động cơ (Motorized Fire Damper)
Cơ chế hoạt động
Van đóng/mở bằng motor điện (thường 220V hoặc 24V). Motor nhận tín hiệu từ hệ thống:
- Cảm biến khói
- Tủ PCCC
- BMS (Building Management System)
- Công tắc điều khiển
Ưu điểm
1. Điều khiển linh hoạt
- Có thể đóng ngay lập tức khi có tín hiệu báo khói, kể cả khi nhiệt độ chưa tăng cao.
- Hỗ trợ tích hợp vào hệ thống thông minh của tòa nhà.
2. Tự động reset
- Sau khi sự cố kết thúc, có thể mở lại van bằng tín hiệu mà không cần thay chốt nhiệt thủ công.
3. Hoạt động êm – chính xác
- Motor đóng/mở theo góc chuẩn.
- Thích hợp cho khách sạn, trung tâm thương mại, phòng sạch, bệnh viện.
Nhược điểm
1. Phụ thuộc nguồn điện
- Nếu xảy ra mất điện mà không có UPS hoặc motor không có chế độ “spring return”, van có thể không đóng trong trường hợp cháy.
2. Giá thành cao
- Tốn chi phí đầu tư ban đầu hơn so với loại dùng lò xo.
3. Cần bảo trì – kiểm tra định kỳ
- Motor, hộp điều khiển và dây tín hiệu cần được kiểm tra để đảm bảo hoạt động khi có sự cố.
So sánh nhanh giữa hai loại van chặn lửa
| Tiêu chí | Lò xo | Động cơ |
|---|---|---|
| Nguồn hoạt động | Cơ học – không cần điện | Điện 24V/220V |
| Độ an toàn khi mất điện | Rất cao | Phụ thuộc UPS/motor |
| Điều khiển từ xa | Không | Có |
| Tốc độ phản ứng | Cần đạt 70°C | Đóng ngay khi nhận tín hiệu |
| Chi phí | Rẻ | Cao |
| Bảo trì | Ít | Nhiều hơn |
| Ứng dụng | Nhà xưởng, kho hàng | Tòa nhà, khách sạn, bệnh viện |
Nên chọn loại nào cho công trình của bạn?
Chọn van dùng lò xo khi:
- Muốn tiết kiệm chi phí.
- Hệ thống yêu cầu độ an toàn cơ học cao.
- Công trình ít dùng BMS hoặc hệ thống tự động hóa.
Chọn van dùng động cơ khi:
- Tòa nhà cần giám sát và điều khiển từ xa.
- Yêu cầu đóng van theo tín hiệu khói, không chờ tới nhiệt độ cao.
- Dự án tiêu chuẩn cao: bệnh viện, khách sạn, trung tâm thương mại.
Lựa chọn van chặn lửa phù hợp với dự án
Cả hai loại van chặn lửa – dùng lò xo và dùng động cơ – đều có vai trò quan trọng trong việc ngăn cháy lan theo đường ống gió.
Việc lựa chọn loại nào tùy thuộc vào mức độ tự động hóa, ngân sách và tiêu chuẩn an toàn mà công trình yêu cầu.
Bài viết liên quan: